Yazar: Araştırma Görevlisi | Kilis 7 Aralık Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 30, Sayı: 119, Yaz 2025, ss.125-148.

Öz
Bu makalede modern siyasi düşüncelerin ve yapıların şekillenmesinde etkili olan Fransız Devrimi ve Fransız aydınlanma düşüncesinin önemli temsilcilerinden Montesquieu’nun modern Türk siyasi düşüncesinin ve yapısının kuruluşundaki izi sürülmektedir. Montesquieu, sosyolojik yöntemi, yönetim biçimlerinin ayrımı, kanunlar ve kanunları etkileyen faktörler üzerine tespitleri, siyasi özgürlüğün temini olarak kuvvetler ayrılığını kavramsallaştırması açısından aydınlanma düşüncesinin önemli bir düşünürüdür. Modern Türk siyasi düşüncesinin ve yapısının kuruluş aşamasında aydınlanma düşüncesinin etkisi göz önünde bulundurulduğunda Montesquieu’nun da bu süreçteki izlerini sürmek, modern Türk siyasi düşüncesini ve yapısını anlayabilmek için önem teşkil eder. Bu amaçla sosyolojik yöntem, cumhuriyet, laiklik ve kuvvetler ayrılığı başlıkları altında onun düşüncesinin etkisi değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmede dönemin düşünürlerinin düşünceleri ve yazdıkları, politik karar alıcılarının konuşmaları ve söylemleri, meclis konuşmaları ve anayasa metinleri ile dönemin düşünce yapısını anlatan başlıca eserlerden faydalanılır. Montesquieu’nun düşüncelerinin genel itibarıyla modern Türk siyasi düşüncesinin kuruluşunda muhalif isimlerde bir karşılığının olduğu fakat tersine iktidar sahiplerinde cumhuriyet ve erdem konusu haricinde bir karşılığının olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Montesquieu, Cumhuriyet, Kanunların Ruhu, Kuvvetler Ayrılığı, Türk Siyasi Düşüncesi, Türk Siyasi Yapısı.

Tracing the Influence of Montesquieu, an Enlightenment Thinker, on the Establishment of Modern Turkish Political Thought and Structure

Abstract
This article traces the influence of Montesquieu, a leading figure of the French Enlightenment whose ideas shaped modern political thought, on the development of modern Turkish political ideas and institutions. Montesquieu’s significance lies in his sociological method, his classification of forms of government, his insights into laws and the factors shaping them, and his conceptualization of the separation of powers as essential to political freedom. Given the role of Enlightenment thought in the formation of modern Turkish political structures, examining Montesquieu’s impact is crucial to understanding this process. Accordingly, his influence is assessed under the themes of sociological method, republicanism, secularism, and separation of powers. The study draws on the writings of contemporary thinkers, speeches of political leaders, parliamentary debates, constitutional texts, and major intellectual works of the period. Findings suggest that Montesquieu’s ideas resonated largely with opposition figures, while those in power engaged with them only in relation to republicanism and virtue.

Keywords: Montesquieu, Republic, Spirit of Laws, Separation of Powers, Turkish Political Thought, Turkish Political Structure.